|
|
Konu
Oya Atalay Franck’ýn Politika ve Mimarlýk: Ernst Egli ve Türkiye’de Modernliðin Arayýþý (1927-1940) baþlýklý kitabý, 1927 yýlýndan 1940 yýlýna kadar ülkemizde yaþayan, eðitimci olarak Türkiye mimarlýk eðitimine, tasarladýðý eðitim-kültür-sanayi-konut yapýlarýyla mimarlýk pratiðine, öngördüðü ve üzerine tartýþtýðý þehirlerin oluþumu üzerine tasarladýðý planlarla ve yazdýðý yazýlarla eleþtirel, yapýcý, özümleyici pek çok katkýda bulanan Ernst Arnold Egli (1893-1974) üzerine ilk kapsamlý ve birinci el araþtýrma… Ernst Arnold Egli çok yönlü bir mimar. Yaþadýðý tarihsel dönem içinde dünya mimarlýðýnýn “Modern Hareket” ile dönüþüm geçirmeye baþlamasý; ‘taþýndýðý’ ülkenin yedi yüzyýllýk bir imparatorluktan Cumhuriyet yönetimine geçiþi yaþýyor olmasý; bu alt-üst oluþ ortamýnda Atatürk ile yakýn iliþkisi dolayýsýyla Sanayi-i Nefise Mektebi’nde, yeni adýyla Güzel Sanatlar Akademisi’nde mimarlýk eðitimi programýný yenileþtirmek ve Milli Eðitim Bakanlýðý Proje Bürosu'nu kurup yönetmekle görevlendirilmiþ oluþu; kendi deneyimi ve rolü için oldukça ayrýcalýklý bir konumu tanýmlýyor. Bu zengin, ayrýcalýklý ve karmaþýk durum, bir ‘yabancý mimar’ olarak dönemin kurucu politik aktörleri arasýndaki varlýðýný þu baþlýklar altýnda iþlemeyi olasý kýlýyor: 1. Türkiye Baðlamýnda Toplum, Siyaset ve Mimarlýk; 2. Modern ile Geleneksel Mimarlýðýn Sentezine Dair Denemeler; 3. "Ýþlevselliðin Simgesi" Olarak Mimarlýk; 4. Modern Mimarlýk ve Devlet Erkinin Temsili; 5. Sentezin Sonucu Olarak Özgünlük; 6. Baðýmsýz bir Modernizm Yolunda. Egli’nin Türkiye’deki üretimini dört safhaya ayýrýyor yazar: 1927-30 arasýnda, modern mimarlýk anlayýþýnýn bölgesel koþullara uyumlandýrýlmasýna, erken deneylere özgüleniyor. 1930-34 arasýnda, artýk öðrenilmiþ olan bölgesel deðerlerin ifadesi, daha saf, daha arý bir mimarlýk dili kurmak için geri çekinik kýlýnýyor. 1934-36 arasýnda özellikle kamu binalarý tasarýmý ile uðraþýlýyor ve "temsil", "erkin temsili" arayýþlarý, mimari dilin ana düþünsel katký daðarýný oluþturuyor. 1936-40 arasýnda dekanlýk görevinden ve Milli Eðitim Bakanlýðý Büro Þefliði’nden ayrýlmasý nedeniyle, mimari tasarým talepleri azalýyor; þehir planlarý tasarlama iþiyle uðraþýyor. "Bir Baþka Modern!"… Ilýmlý ve baðlamsal bir modernizmin mimarý olarak tanýmladýðý Egli için yazarýn kullandýðý nitelik bu. Bu niteliðin kitapta, ulusal-uluslararasý, çaðdaþ-tarihsel, içsel-dýþsal, akran-öncül, resmî-gayri resmî konum, özellik ve geliþmelerle kuþatýcý biçimde, titizlik içinde açýmlanýp anlatýldýðý açýk. Ali Cengizkan * Yazý, Ali Cengizkan’ýn, kitabýn Türkçe baskýsýna yazdýðý önsözden kýsaltýlarak alýntýlanmýþtýr.
|
SÝPARÝÞ TAKÝBÝ
YARDIM
